Το πείραμα του Ερατοσθένη εκτέλεσαν με επιτυχία τη Δευτέρα 24 Σεπτεμβρίου 2018 οι μαθητές του Δημοτικού Σχολείου Σκουροχωρίου με την δασκάλα τους, μετρώντας με εκπληκτική ακρίβεια την περιφέρεια και την ακτίνα της Γης όπως το έκανε ο Ερατοσθένης 2 χιλιάδες χρόνια πριν. Το πείραμα έγινε στο προαύλιο του σχολείου και σε αυτό συμμετείχαν οι εκπαιδευτικοί και οι 15 μαθητές της Στ’ τάξης του Δημοτικού Σχολείου Σκουροχωρίου.
Η συγκεκριμένη ημέρα για το πείραμα καθώς οι ισημερίες αποτελούσαν γιορτή για τους αρχαίους και «η σημερινή ημέρα μετατράπηκε σε μια γιορτή και για τους μαθητές μας τόσο για αυτούς που συμμετείχαν όσο και για αυτούς που παρακολούθησαν τη διεξαγωγή του».
Για να πετύχουν τον στόχο τους, ακολουθήσαν προσεκτικά τα «βήματα» του Ερατοσθένη του Κυρηναίου.
Εκείνος, με τη διάνοια, τη γνώση και τα μέσα της εποχής του, κατόρθωσε το ακατόρθωτο… Οι σύγχρονοι μαθητές του στο Σκουροχώρι, με όχημα τις Νέες Τεχνολογίες, (Google Earth) μέτρησαν, παρατήρησαν, υπολόγισαν, σχολίασαν, σκέφτηκαν επιστημονικά και κατέληξαν σε συμπεράσματα σημαντικά και διδακτικά!
Με ευρηματικότητα, επιδεξιότητα και μεράκι, μαθητές κι εκπαιδευτικοί στερέωσαν μια ξύλινη ράβδο ενός μέτρου την οποία μόνοι τους έκοψαν και μέτρησαν το μήκος της σκιάς της το “τοπικό μεσημέρι” που με βάση το γεωγραφικό μήκος και γεωγραφικό πλάτος του σχολείου τους ήταν στις 11.40 το πρωί της Δευτέρας.
Οι επίδοξοι «γεωμέτρες», οδηγήθηκαν έτσι στον υπολογισμό της περιφέρειας και της ακτίνας της Γης, με σφάλμα αξιοθαύμαστα ελάχιστο από την αληθινή τιμή που δίνουν οι επιστήμονες.
Ο Ερατοσθένης ο Κυρηναίος (Κυρήνη 276 π.Χ. – Αλεξάνδρεια 194 π.Χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας μαθηματικός, γεωγράφος, αστρονόμος, γεωδαίτης, ιστορικός και φιλόλογος. Θεωρείται ο πρώτος που υπολόγισε το μέγεθος της Γης και κατασκεύασε ένα σύστημα συντεταγμένων με παράλληλους και μεσημβρινούς.
Ένα από τα πιο σημαντικά πειράματα που πραγματοποιήθηκε στην ιστορία της ανθρωπότητας ήταν η μέτρηση της περιφέρειας της Γης από τον Ερατοσθένη τον 3 π.Χ. αιώνα.
Ο Ερατοσθένης πληροφορήθηκε ότι στη Συήνη (σημερινό Ασουάν) ο ήλιος κατά το μεσημέρι του θερινού ηλιοστασίου ρίχνει τις ακτίνες του κάθετα στον ορίζοντα και φωτίζει τον πυθμένα ενός πηγαδιού. Την ίδια στιγμή στην Αλεξάνδρεια οι ακτίνες του ηλίου σχηματίζουν μια γωνία 7,2ο με την κατακόρυφο του τόπου. Στη συνέχεια μέτρησε την απόσταση Αλεξάνδρειας – Συήνης και υπολόγισε, όπως φαίνεται στο σχήμα που ακολουθεί, με μεγάλη ακρίβεια την περιφέρεια της γης. Σήμερα το πείραμα πραγματοποιείται σε παγκόσμια κλίμακα με τη συμμετοχή χιλιάδων μαθητών στην Εαρινή και την Φθινοπωρινή Ισημερία.
Η «προστιθέμενη αξία» του πειράματος του Ερατοσθένη
Εκτελώντας το ιστορικό αυτό πείραμα, τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα
-
να παρατηρήσουν τη σχετική κίνηση των ουράνιων σωμάτων
-
να πειραματιστούν και να χρησιμοποιήσουν τις Νέες Τεχνολογίες εποικοδομητικά
-
να οδηγηθούν με τρόπο πρωτότυπο στην κατάκτηση της γνώσης
-
να συνεργαστούν εποικοδομητικά μεταξύ τους και με μαθητές άλλων σχολείων
-
να γνωρίσουν το μεγαλείο της εξέχουσας προσωπικότητάς ενός μεγάλου επιστήμονα και ιστορικά στοιχεία της εποχής του
-
να συνειδητοποιήσουν τη διαχρονική συνεισφορά του ελληνικού στοιχείου στην ιστορία της Επιστήμης
Αξίζει να σημειωθεί ότι το «Πείραμα του Ερατοσθένη», συγκαταλέγεται στα 10 ωραιότερα πειράματα στην Ιστορία της Φυσικής (δημοσίευση στο περιοδικό Physics Word, New York 2002) και υλοποιείται με ελάχιστα μέσα και με απλή διαδικασία. Με την απλότητα όμως αυτή, είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό το ότι κατορθώνει να
-
διδάσκει τις βασικές αρχές της ερευνητικής μεθοδολογίας βιωματικά́ στους συμμετέχοντες • οδηγεί στην αποδοχή της χρησιμότητας των Θετικών Επιστημών για την κατανόηση του σύμπαντος κόσμου
-
προσελκύει το ενδιαφέρον των μαθητών και μαγνητίζει τη σκέψη αρκετών, καλλιεργώντας τη στάση τους απέναντι στις Θετικές Επιστήμες.
Η δράση εντάχθηκε στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα Erasmus+ στο οποίο συμμετέχει το Σχολείο ως διαχειριστής με τίτλο του προγράμματος School is the Flame και τη συμμετοχή άλλων τριών Ευρωπαϊκών χωρών.